پاکستان

چهره نخستین

کازرون در زمان ساسانیان در برگیرنده سه ده نورد، دریس و راهبان بود که روی هم رفته به آن‌ها شهر بلدالعتیق (شهر کهنه) گفته می‌شد. در زمان شیخ ابواسحاق کازرونی از عرفای بزرگ سده چهارم و پنجم با ساخت مسجد جامع مرشدی و توسعه این سه ده شهر کازرون به وجود آمد. پس از تازش اعراب، بیشاپوری‌ها به منطقه‌ای به نام جدس که یکی از روستاهای قسمت اَپاختر کازرون امروزی است، می‌کوچند. پس از آن به گازرگاه و سپس به کازرون مهاجرت می‌کنند. کازرون در دوره هخامنشیان به گازرا نامور بوده‌است. در زمان ساسانیان بدست شاپور یکم از نو ساخته شد. در درازنای تاریخ، کازرون چندین بار با خاک یکسان شده‌است.[۲]
پیشینه کازرون و کازرونیان

    Senmurv.svg ساسانیان: شهر بیشاپور در قسمت اَپاختر بلدالعتیق به فرمان شاپور یکم ساسانی تشکیل شد و پایتخت زمستانی او و یکی از مشهورترین و مهمترین شهرهای ساسانیان شد. بیشاپور سپس با حمله اعراب و شخصی به نام ابوسعید شبانکاره ویران گشت و اکثر مردم آن به روستا جدس در اَپاختر کازرون امروزی مهاجرت کردند. شهر بلدالعتیق (کازرون فعلی) نیز در همین دوره شکل گرفت. در این دوره بزرگانی چون بهرام پسر مردانشاه و اپسای دبیر از این شهر برخواستند.[۲]
    پس از ظهور اسلام در ایران مردم از جدس به گازرگاه رفتند و پس از وقوع زلزله در آن به کازرون عزیمت نمودند. کازرونیان همچنان زرتشتی بودند تا این‌که شخصی به نام شیخ ابواسحاق کازرونی ۲۴۰۰۰ کازرونی را مسلمان کرد. در این دوره دو سلسله مشهور و بزرگ مرشدیه (کازرونیه) و بلیانیه به سرپرستی شیخ ابواسحاق کازرونی و شیخ عبدالله بلیانی در این شهر به فعالیت پرداختند.

شیخ امین‌الدین بلیانی (عارف و شاعر بزرگ ایرانی و استاد حافظ و خواجوی کرمانی)، سعیدالدین بلیانی کازرونی (سیره نویس پیامبر اسلام)، اوحدی بلیانی و بسیاری دیگر از خاندان مشهور بلیانی کازرون در این دوره از این شهر برخواستند.

    Timurid.svg تیموریان:علامه جلال الدین محمد دوانی کازرونی، بزرگترین دانشمند عهد تیموریان و قرن نهم بود.
    Il-Khanate Flag.svg ایلخانیان (پس از حمله مغول):علامه قطب الدین محمود کازرونی، دانشمند بزرگ اهل کازرون در این دوره متولد شد. وی کاشف علت تشکیل رنگین‌کمان بود و تنها کسی که پیش از گالیله به گرد بودن زمین پی برده بود. وی از بزرگان ریاضیات، فیزیک، پزشکی، نجوم، فلسفه، موسیقی و شطرنج ایران بود.
    قاجاریه: پس از وقوع جنگ جهانی اول و حمله انگلیسی‌ها به نیمروز ایران، فارس و کازرون، ناصر دیوان کازرونی و یارانش به همراه سایر سرداران نیمروز چون صولت‌الدوله قشقایی به جنگ با انگلیسی‌ها پرداختند و پیروز شدند. کازرون در این دوره دارای شهرداری و فرمانداری مستقل شد. همچنین در این دوره میرزا محمدصالح کازرونی اولین دانشجوی ایرانی اعزامی به اروپا بود و پس از بازگشت، نخستین روزنامه ایران را در تهران به چاپ رسانید. همچنین میرزا حسن عکاس (چهره‌نگار کازرونی)، پدر عکاسی ایران نخستین عکاسخانه‌های نیمروز را در شیراز و کازرون راه‌اندازی نمود.
    پهلوی: در این دوره ممسنی از کازرون مستقل شد. همچنین با ایجاد محور شیراز-چنارشاهیجان-بوشهر، شهر کازرون در بن‌بست قرار گرفت.

کازرون در زمان ساسانیان
ویرانه‌های بیشاپور

در سال‌های بین ۴۸۳ تا ۴۹۵ پس از میلاد، کازرون با تلاش فیروز (پسر بهرام ساسانی) پیشرفت یافت و در زمان قباد در سال‌های ۴۸۷ تا ۴۹۸ پس از میلاد مجدداً توسعه و پیشرفت یافت. محل اولیه شهر در بیشاپور بوده‌است. کازرون در دوره ساسانیان و در زمان پادشاهی شاپور یکم پایتخت ایران زمین بوده‌است.
غار شاپور

اما کازرون را از زمان ساسانیان به چشم سر می‌توان دید. در کمال شکوه و عظمت. با داغ نقش‌های فراوان کنده بر ران کوه‌هایش و سنگ نبشته‌ها به خط پهلوی و شهری سر از خاک در آورده با آتشکده‌های بزرگ سنگی و ستون‌های افتاده کاخی و خلاصه مجسمه‌ها و سفال‌ها و کاشی‌ها و غیره. گویا تخت گاه بهاره شاپور اول شهر شاپور یا بیشاپور بوده که شاید حمله عرب ویرانش کرده باشد و مردم آن به محلی که خرابه‌هایش نزدیک کازرون است و گازرگاه می‌نامندش کوچ کرده‌اند و این‌جا را هم به‌نظر می‌رسد زلزله‌ای زیرورو کرده باشد و زنده‌هایش را کازرون پذیرفته‌است. در این کوچ قدم به قدم و قرن‌ها و قرن‌ها یک جای دیگر هم به نام جدسدر نزدیکی ده دریس فعلی به ما نشان می‌دهد که شاید مدتی هم اجداد کازرونی‌ها در آنجا زندگی داشته‌اند.
آثار تاریخی
ایوان موزاییک بیشاپور

در پهنه شهرستان کازرون آثار تاریخی زیادی وجود دارد. بیشترین آثار این منطقه مربوط به دوره ساسانی است. این احتمال وجود دارد که هیچ کجای سرزمین ایران این اندازه آثار مربوط به دوره ساسانی را در بر نداشته باشد. بزرگ‌ترین و تنها مجسمه سنگی دوره ساسانی، مجسمه شاپور اول واقع در غار شاپور (بزرگترین مجسمه عصر باستان ایران)، شهر تاریخی بیشاپور (به زودی به عنوان سیزدهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت می‌شود)، معبد آناهیتا (الهه آب)و عبور جاده شاهی از این دیار و آثار ارزشمند دیگر، همه و همه حکایت از تاریخ کهن این شهرستان دارد.[۲]
جمعیت

طبق آخرین سرشماری انجام شده در سال ۱۳۹۰ جمعیت شهر کازرون برابر ۱۲۷٫۳۲۸ تن و جمعیت شهرستان برابر ۲۵۴٫۷۰۴ تن می‌باشد.
هرم جمعیتی کازرون در سال ۱۳۸۲ مردان     سن     زنان
۵۲۹      بیش‌تر از ۸۰      ۴۸۶
۱٬۴۹۸      ۷۵–۷۹      ۱٬۳۰۵
۲٬۴۹۱      ۷۰–۷۴      ۱٬۹۹۹
۲٬۶۹۲      ۶۵–۶۹      ۲٬۳۲۴
۲٬۲۸۷      ۶۰–۶۴      ۲٬۴۴۲
۲٬۵۳۴      ۵۵–۵۹      ۳٬۲۶۴
۴٬۲۶۵      ۵۰–۵۴      ۴٬۷۴۷
۶٬۴۰۶      ۴۵–۴۹      ۵٬۷۴۱
۷٬۵۷۳      ۴۰–۴۴      ۶٬۹۶۴
۸٬۴۸۰      ۳۵–۳۹      ۸٬۵۸۹
۹٬۴۷۵      ۳۰–۳۴      ۱۰٬۳۱۲
۱۱٬۹۵۱      ۲۵–۲۹      ۱۲٬۵۲۴
۱۹٬۲۳۱      ۲۰–۲۴      ۱۷٬۸۷۷
۲۱٬۷۶۸      ۱۵–۱۹      ۲۰٬۵۸۷
۱۶٬۶۳۵      ۱۰–۱۴      ۱۵٬۴۵۷
۱۳٬۴۰۲      ۵–۹      ۱۲٬۳۸۵
۲۳٬۶۸۹      ۰–۴      ۰

[۸]
دین
اسلام

در زمان حمله اعراب به ایران و پس از آن کازرون بارها پایداری و سرکشی می‌کند و تا آغازهای سدهٔ پنجم هجری قمری کازرونیان بر کیش زرتشتی می‌مانند. شیخ ابواسحاق کازرونی (درگذشتهٔ ۴۲۶ ق) معروف به شیخ غازی که خود تبار ایرانی داشت، برای تحمیل دین اسلام به مردم منطقه یورش برد که با مقاوت ۲۴ هزار تن روبرو شد که همه آنها را سر برید و مابقی را وادار به مسلمان شدن کرد. کازرون از مراکز مهم تبلیغ دین اسلام بود به طوری که دو سلسله مشهور مرشدیه یاکازرونیه به سرپرستی شیخ ابواسحاق کازرونی و بلیانیه به سرپرستی شیخ عبدالله بلیانی در این شهر فعالیت می‌کردند و حوزه گسترش آن‌ها تا هند و پاکستان و ترکیه هم می‌رسید، به طوری که طرفداران بسیاری را در کشورهای گفته شده به دست آورده بودند