گمیشان

جاذبه‌های گردشگری
جزیره آبسکون

جزیره آبسکون نام جزیره‌ای باستانی می‌باشد که امروزه مردم محلی بنام کوره سو بمعنای آب ساکن می‌نامند. در اقوال تاریخی در این باره نوشته شده است: مینورسکی واژه سوکانا را از قول بطلمیوس به احتمال همان آبسکون دانسته است. اعتمادالسلطنه نیز با اندک تغییر، واژه سوکاندا را در آثار جغرافیایی خود اسم قدیم جزیره آبسکون نوشته است. اما از متقدمان، مؤلف «حدودالعالم من المشرق الی مغرب» آورده است: «آبسکون شهریست برکران دریا، آبادان و جای بازرگانان همه جهان است که بدریای خزران بازرگانی کنند.» شمس الدین محمد ابی طالب انصاری دمشقی در آغاز قرن هشتم هجری نوشته است: «آبسکون لنگرگاهی بر کناره دریای خزر است و آن را قباد ساخته است. حمدالله مستوفی قزوینی که از آبسکون به عنوان جزیره نیم مردان یاد کرده، آن را مسکون و با مردم بسیار و لنگرگاه کشتی‌های اروس و گیلان و مازندران دانسته است. دیگر جغرافیادانان جهان اسلام، چون مقدسی در احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، یاقوت حموی در معجم البلدان، ابوالفدا در تقویم البلدان در قرن نهم، حافظ ابرو در جغرافیای حافظ ابرو، از این منطقه دریایی ایران زمین سخن به میان آورده‌اند.

سلطان محمدخوارزمشاه در هنگام فرار از سپاهیان چنگیز فرزند ارشدش جلال الدین را به جانشینی نامزد کرد و دو برادر دیگرش را به قبول حکمش مأمور ساخت اما پس از مرگ محمد، برادران درصدد قتل جلال‌الدین برآمدند.[۲]

آبسکون در اشعار:

گرفته روی دریا جمله کشتیهای برّ تو زبهر مدح خوانانت ز شروان تا به آبسکون /رودکی.

تو داری از کنار گنگ تا دریای آبسکون تو داری از در کاکنج تا قصدار و تا مکران /فرخی.

چو بحر آبْسکون است چشمها تا شد شریف قالب شهزاده را در آب سکون /رضی نیشابوری.

ز تف ماند جانم بآذر برزین ز آب ماند چشمم برود آبسکون/ابومنصور قطران عضدی تبریزی.
موزه مردم شناسی

موزه مردم شناسی کمیش دپه در ساختمانی تاریخی معروف به خانه گوکلانی که قدمت آن به دوره پهلوی اول می‌رسد، در میانه بافت سنتی و زیبای شهر گمیشان نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌نماید. از آنجا که اغلب مردم ساکن در شهرستان گمیشان را ترکمنها تشکیل می‌دهند که دارای بضاعتی قوی در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی نیز می‌باشند و همچون دیگر اقوام آداب و رسوم و آیین‌های خاص خود هستند. موزه کمیش دپه به معرفی ویژگیهای این قوم در بخشهای: معرفی یک خانواده ترکمن، بخش بافندگی همچون قالی بافی، نمد مالی و گلیم بافی، بخش سوزندوزی، ساخت زیورآلات سنتی و حصیر بافی و بخش معرفی مشاغل بومی و آیین‌های سنتی می‌پردازد. بخش دیگر موزه، کارگاه‌های آموزشی است که با هدف حفظ و احیای صنایع دستی مردم ترکمن فعال است.
گل فشان قارن یارق

گل فشان قرن یارق پدیده‌ای آتشفشانی طبیعی بوده و در گذشته از دهانه آن به جای مواد مذابی و گدازه گل همراه گاز از ان خارج می‌شده است. این گل فشان اکنون به صورت تپه‌ای مخروطی است که تأثیر فرسایش در ان کاملاً مشهود است. منشأ، گازهای گل فشان نی زاز تله‌های نفتی و گازی موجود در اعماق زمین تأمین می‌شود و شباهت مکانیسم گل فشان به فوران‌های آتشفشانی موجب شده که نام آن را آتشفشان گل نامند. منابع مختلف قطر دهانه آن را از ۵۰۰ تا ۷۰۰ متر ثبت کرده‌اند. قارن یارق یک کلمه ترکمنی است، در این زبان به معنی شکم پاره و یا جایی که شکم زمین شکافته و پاره شده می‌باشد.
خانه‌های قدیمی

درشهرکمیش دپه ساختمانها و بناهای قدیمی وجود دارد که برخی ازآنها سه طبقه وبسیاری نیز دو طبقه می باشداغلب این ساختمانها تماماً از چوب والوارهایی که از شوروی سابق وارد می‌شده بنا گردیده و در ساخت آنها معماری خاصی اتاق بکار رفته است. اتاقهای تودرتو، دالانهای موجود و شومینه‌های اتاقها در این ساختمانها منحصر به فرداست. وحکایت از کارمهندسی و کارشناسی این بناها دارد.

این ساختمانها که تماماً از چوب ساخته شده و بوسیله کارهای خراطی از میخ استفاده نگردیده مربوط به قشر خاصی نمی‌باشد بلکه هر کس که توان ساخت آن را داشت اقدام به ساختمان سازی می‌کرد. طرح ونقشه آنها مثل ساختمانها ی امروزی نقشه‌کشی نمی‌شد بلکه استادان معماری وجود داشت که با الهام از ساختمانهای شوروی سابق و تحربه‌های که در این زمینه کسب کرده بودند وبر اساس سلیقه و نظر خود آنها را معماری می‌کردند.
دیوار قزل آلانگ

دیوار بزرگ جرجان (جرجان نام باستانی گنبدکاووس) یا دیوار سرخ که در متون قدیمی با نام مار سرخ نیز نامیده شده‌است، دیواری تاریخی است که از کنار دریای خزر در سمت شمال غربی شهر کمیش دپه آغاز شده و تا کوه‌های گلیداغ در شمال شرق کلاله ادامه می‌یافته‌است. هم‌اکنون تقریباً تمام این دیوار از میان رفته‌است و تنها بخش‌های کوچکی از آن که در زیر خاک مدفون مانده، باقی است. دیوار قزل آلانگ پس از دیوار چین (به طول شش هزار کیلومتر)، بزرگترین دیوار دفاعی جهان است. این دیوار عظیم تاریخی که ۲۰۰ کیلومتر طول دارد در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسیده‌است.
تالاب بین‌المللی گمیشان

تالاب گمیشان جزء تالابهای بین‌المللی است که با ۱۷۷۰۰ هکتار وسعت و عمق متوسط یک و نیم متر در شمال شرق بندر ترکمن و در شرق کمیش دپه واقع شده است، این تالاب از جنوب به رودخانه گرگان، از شمال به رودخانه اترک و از غرب محدود به نواری از تپه‌های شنی است که این محل را از دریای خزر جدا می‌کند.[۳] این تالاب با گسترش طولی جنوبی - شمالی است که ضلع جنوبی آن مصب رود گرگان، مرز شمالی مصب رود اترک و مرز غربی محدود به نواری از تپه‌های شنی است که این محل را از دریای خزر جدا می‌کند. متأسفانه این تالاب بدلایل انسانی همچون احداث سدهای مختلف بر روی گرگانرود و طبیعی همچون خشکسالی و عدم رسیدگی مطلوب در حال خشک شدن می‌باشد و حدود نزدیک به ۵کیلومتر از طول این تالاب خشک گردیده و مکانی برای چرای دام و احشام و بدنبال آن تخریب زیست گیاهی و جانوری گردیده است.

تالاب گمیشان علاوه بر تأثیر مثبت در آب و هوای منطقه، زیستگاه بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی بوده و طبق پژوهشهای انجام شده از غنای ژنتیکی برخوردار بوده و هنوز نیز مورد توجه دانش‌پژوهان در این زمینه است. در تالاب گمیشان ۱۱۶ گونه گیاهی موجود است